تصویر جدیدی که تلسکوپ فضایی هابل از رقص تماشایی دو کهکشان دوردست ثبت کرده است، مفهوم فاصله‌ی فضایی را در ذهن بیننده به چالش می‌کشد.
در جایی بیش از ۱ میلیارد سال نوری از ما، دو کهکشان در تاریکی فضا شناورند و این‌طور به‌نظر می‌رسد که در حال برخورد با یکدیگرند. اما این ماریپیچ‌های طلایی که SDSS J115331 و LEDA 2073461 نام دارند، بر خلاف نمایی که دیده می‌شود، با یکدیگر برهم‌کنشی ندارند و همراهی آن‌ها تنها به دلیل قرارگیری هر دو در یک خط دید تلسکوپ هابل است.
برخورد کهکشان‌ها امری رایج در فضا محسوب می‌شود. این ساختارهای غول‌پیکر در امتداد بزرگراه‌های ماده‌ی تاریک، به سمت گره‌های خوشه‌ی کهکشانی کشیده می‌شوند و جریان یافتن آن‌ها باعث شکل‌گیری یک مرکز کهکشانی مشترک می‌شود.
تصور می‌شود که این فرآیند یکی از راه‌های رشد سیاهچاله‌های کلان‌جرم مرکز کهکشان‌ها تا میلیاردها برابر جرم خورشید باشد. زیرا وقتی کهکشان‌ها با هم ادغام می‌شوند، سیاهچاله‌های مرکزی آن‌ها نیز به هم می‌پیوندند.
اما کیهان بسیار بزرگ است و پدیده‌های زیادی در آن وجود دارد، بنابراین دانشمندان باید در تفسیر دو جسم که ظاهرا در یک مکان هستند، دقت داشته باشند و بررسی کنند که آیا واقعا با هم تعاملی دارند یا در فاصله‌ی زیادی از هم قرار گرفته‌اند.
فاصله یکی از مهم‌ترین ابزارهای موجود برای تفسیر کیهان است و حتی اندازه، جرم و روشنایی بسیاری از اجرام را نمی‌توان بدون اندازه‌گیری دقیق فاصله، محاسبه کرد. اما در فضا تعیین فاصله‌ها هم به نوبه‌ی خود می‌تواند دشوار باشد زیرا فقط با نگاه کردن به یک جرم ممکن نیست و باید از میزان نور ساطع شده توسط آن هم آگاهی داشت.
در این زمینه برخی پدیده‌ها مانند ابرنواخترهای نوع Ia که روشنایی ذاتی آن‌ها شناخته شده است، ابزار مفیدی برای اندازه‌گیری هستند. برای اجرام نسبتا نزدیک هم، می‌توان از روش اختلاف منظر استفاده کرد اما فراتر از یک فاصله‌ی مشخص، تعیین فاصله‌ی اجرام منفرد سخت‌تر می‌شوند و دانشمندان ناگزیرند به ابزارهای دیگری مانند کشیده شدن نور بر اثر انبساط کیهان تکیه کنند.
با استفاده از چنین روشی و به لطف هابل است که اکنون می‌دانیم دو کهکشان دوردست SDSS J115331 و LEDA 2073461 در یک رویداد عظیم برخوردی قرار ندارند. اگرچه سرنخ‌های دیگری هم در همین رابطه وجود دارد. برای مثال این دو کهکشان ساختار بسیار منظمی دارند و اگر در یک رویداد برخوردی قرار داشتند، شکل آن‌ها دستخوش تغییر بسیاری می‌شد.
حتی در مجاورت کهکشان راه شیری هم اندازه‌گیری مسافت‌ها دشوار است. به‌تازگی دانشمندان دریافته‌اند که یک منبع پرتو گاما، دورتر از چیزی است که پیش از این تصور می‌کردند. در این مورد، شکل مشترک و هم‌ترازی تابش و منبع آن، کمک کرد تا دانشمندان فاصله را بهتر تخمین بزنند.
- عکس چشمگیر هابل از کهکشان مارپیچی NGC 691
اگرچه هم‌پوشانی کهکشان‌ها همیشه برای درک بهتر برخوردها و ادغام‌های کهکشانی کمک نمی‌کند، اما می‌توان از آن‌ها برای درک بهتر کهکشان‌های مارپیچی استفاده کرد. یک کهکشان دورتر با نور پس‌زمینه، باعث می‌شود تا غبار میان‌ستاره‌ای کهکشان جلوتر بهتر دیده شود. موضوعی که دانشمندان از آن برای نقشه‌برداری توزیع غبار میان‌ستاره‌ای در کهکشان‌های متعدد استفاده کرده‌اند.
حالا مشخص نیست که آیا تصویر هابل از SDSS J115331 و LEDA 2073461 هم برای این منظور استفاده خواهد شد یا خیر. اما نگاه کردن به آن بسیار چشم‌نواز است.
عکس: نگاه هابل به کهکشان‌های SDSS J115331 و LEDA 2073461
Credit: ESA/Hubble & NASA, W. Keel
منبع: Science Alert
دیدگاه خود را بنویسید